CHỦ NGHĨA DÂN TỘC LÀNH MẠNH

  

Tống Văn Công

Mấy hôm nay, truyền thông của khu vực và cả thế giới sôi nổi bình luận về sự kiện hội nghị ASEAN ở Phnom Penh không ra được tuyên bố chung. Có 3 chủ đề nổi bật: Một là Trung Quốc cao giọng cho rằng đây là thắng lợi của họ; họ cám ơn nước chủ nhà đã “bảo vệ lợi ích cốt lỏi” của Trung Quốc. 

Tuy nhiên, một nhà nghiên cứu uyên thâm về Châu Á lại cho rằng, Trung Quốc chỉ thắng về chiến thuật, nhưng sẽ thất bại chiến lược. Bởi vì họ đã làm cho nhiều nước lo ngại, đang tìm mọi cách để chống lại. Hai là, có phải Việt Nam bị thất bại? Các nhà bình luận sáng suốt có ý kiến ngược lại: Tính chính đáng về lịch sử và về pháp lý, cùng với quan điểm chủ trương xử lý tranh chấp bằng thương lượng hòa bình của Việt Nam đã thu phục tình cảm của cộng đồng quốc tế. Đó chính là sức mạnh to lớn sẽ giúp Việt Nam giành thắng lợi cuối cùng. Ba là lợi ích dân tộc đã khiến nước chủ nhà đặt lợi ích quốc gia mình lên trên khối thống nhất ASEAN. Dư luận rất đông đảo kể cả của những nước không có quyền lợi trực tiếp ở Biển Đông cũng chê trách cho đó là sự thiển cận, ích kỷ. Cả ba chủ đề kể trên đều cho thấy sự chi phối của chủ nghĩa dân tộc. Vậy lấy gì để phân định chân lý đây?

Từ lâu, nhân loại đã phân biệt chủ nghĩa dân tộc lành mạnh với chủ nghĩa dân tộc sô vanh (Ph. Nicolas Chauvin). Chủ nghĩa dân tộc lành mạnh bảo vệ lợi ích của dân tộc mình, nhưng không theo nước mạnh, lấn át nước yếu. Chủ nghĩa dân tộc lành mạnh giúp cho các dân tộc chọn liên minh đúng đắn với những quốc gia tiến bộ của thời đại, khởi đầu có thể yếu thế, nhưng dần dần lớn mạnh và cuối cùng giành được thắng lợi. 

Ngược lại, chủ nghĩa dân tộc sô vanh khuyến khích chạy theo lợi ích hẹp hòi, sẵn sàng tước đoạt lợi ích của các dân tộc khác, chụp giật lợi ích trước mắt, nhưng cuối cùng sẽ thua thiệt thảm hại. Nhân loại đã ghi nhận sự thắng thua như vậy trong suốt hàng ngàn năm lịch sử, cuối cùng là ở cuộc thế chiến thứ hai với kết cục thảm bại của phe trục. Lịch sử ba nước Đông Dương cũng có những chứng minh vô cùng sinh động về sức mạnh của chủ nghĩa dân tộc lành mạnh và tác hại khủng khiếp của chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi. Trong khi quân Nhật tràn vào đè bẹp chính quyền thực dân Pháp và tiến đánh như chẻ tre cả Trung Quốc và các nước Đông Nam Á, thì Việt Nam trong tình trạng “một cổ hai tròng” vẫn “gan góc đứng về phe đồng minh chống phát xít mấy năm nay”. Chủ nghĩa dân tộc lành mạnh đã cho ta nhãn quan sáng suốt để chọn đúng đồng minh chính nghĩa. Suốt gần nửa thế kỷ chúng ta chẳng những giành độc lập cho dân tộc mình mà còn đem xương máu giúp Campuchia, Lào giành độc lập, đặc biệt đã giúp nhân dân Campuchia khỏi nạn diệt chủng.

Mấy hôm nay, dù rất lấy làm tiếc, nhưng Việt Nam vẫn cố gắng không gây sứt mẻ tình cảm với Campuchia, người bạn mà mình từng hy sinh xương máu vì nhau. Có lẽ qua dư luận của khu vực và thế giới đã đủ làm cho các bạn Campuchia giật mình, nhớ lại bài học chưa xa: Ai là kẻ nuôi dưỡng, hỗ trợ, xui giục Khơ me đỏ thi hành chính sách đối nội diệt chủng, chém giết không ghê tay đồng bào mình; đối ngoại chống Việt Nam, người bạn chung chiến hào chống thực dân, đế quốc? Kịch bản của kẻ ấy hôm nay có khéo léo hơn, nhưng bản chất thì vẫn là kích thích lợi ích dân tộc hẹp hòi. Báo The Nation (Thái Lan) cho rằng, “sớm hay muộn Campuchia cũng sẽ nhận ra rằng hành động của nước này đã hủy hoại lòng tin của khối ASEAN” và “nó cũng phương hại đến nổ lực của Campuchia giành chiếc ghế không thường trực của Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc vào năm tới”. Đó là cái hại dễ thấy ngay, còn nếu nhìn sâu vào bản chất của hai bên: cậy mạnh hiếp yếu, bảo vệ chủ quyền và bành trướng xâm lược; ngang ngược áp đặt và tôn trọng luật pháp… thì sẽ thấy chính nghĩa và phi nghĩa rất rạch ròi. Và lịch sử chưa bao giờ cho phép ai nhập bọn với kẻ phi nghĩa mà được an toàn ! 

Tácgiả gửi cho viet-studies ngày 18-7-12