Ai không thích “chùm khế to” trong suốt nhiệm kỳ trèo hái?

Khi còn là người đứng đầu ngành dầu khí Việt Nam, Bộ trưởng Bộ giao thông vận tải La Thăng ngày nay từng được tiếng là doanh nhân “chơi sộp” với nhiều phi vụ tiêu tiền bán dầu mỏ, vốn là tài nguyên quốc gia cứ như là nước Biển Đông, để phục vụ cho việc PR “thương hiệu” của ông, chuẩn bị cho những bậc thang danh lợi tiếp theo.

  

Không ít cán bộ của chính Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đã rất bức xúc trước sự tiêu tiền quốc gia (cũng là tiền mà đáng lẽ toàn thể nhân dân Việt Nam phải được hưởng) của ông Chủ tịch Thăng khi đó. Những ai không kín tiếng về sự bức xúc này đều phải trả giá sau đó bằng cách này hay cách khác, mà nhẹ nhàng nhất là phải âm thầm lặng lẽ rời khỏi tập đoàn nức tiếng giàu có nhờ tài nguyên quốc gia này.

"Thăng" lên ghế Bộ trưởng một ngành đứng đầu quốc gia về... tiêu tiền, rủi thay ông Thăng lại gặp đúng thời điểm "giáng" xuống thấp nhất, khó khăn nhất của ngân sách, tài chính trong nước cũng như trên thế giới.

Lợi thế thu hút ODA cho phát triển hạ tầng giao thông mấy năm gần đây đã không còn hấp dẫn. Một phần vì khó khăn chung của kinh tế thế giới, các nước tài trợ hầu như đều cắt giảm, hạn chế. Phần khác do Việt Nam đã vượt qua mức quốc gia nghèo đói và đang ngấp nghé mức thu nhập trung bình nên các chính sách về ODA cũng có phần khắc nghiệt hơn.

Phần nữa cũng khá quan trọng là sau các vụ bê bối trong việc sử dụng nguồn vốn ODA tại Việt Nam, các PMU hầu như bị mất uy tín, mất niềm tin trong con mắt của các nhà tài trợ nước ngoài. Trước áp lực của người đóng thuế từ quốc gia tài trợ, họ buộc phải gia tăng kiểm soát đáng kể để hạn chế yếu tố tham nhũng trong việc sử dụng nguồn vốn ODA tại Việt Nam.

Tham nhũng trong ODA và sự hoành hành của các tổ chức PMU vang tiếng một thời như PMU 18 với Nguyễn Việt Tiến và Bùi Chí Dũng, PMU Đông-Tây với Huỳnh Ngọc Sĩ... nay trở nên khó khăn hơn và cũng dễ bị phát giác hơn.

Cam kết về con số vốn ODA của các nhà tài trợ quốc tế cho Việt Nam năm 2013 trong một hội nghị vừa mới diễn ra tuần qua cho thấy sự sụt giảm liên tục của nguồn vốn này liên tiếp trong nhiều năm qua. Miếng bánh ODA trong ngân sách Việt Nam và nhất là phần dành cho phát triển hạ tầng giao thông cũng vì thế mà teo tóp lại rất đáng kể.

Trong tình huống đó, Bộ trưởng “quen tiêu tiền của dân như nước Biển Đông” buộc phải nghĩ ra lắm chiêu thức mới để tiếp tục có thêm thật nhiều tiền, để bù đắp vào nguồn ODA cũng như phần ngân sách nhà nước (tiền đóng thuế của dân) đang buộc phải co dần lại vì phải đối phó với muôn vàn ... lỗ thủng. Cách dễ dàng nhất là móc từ túi nhân dân thông qua sự trợ giúp từ các chính sách của Chính phủ.

Miếng bánh mang tên “chi phí bảo trì đường bộ” trong tình hình mới đột nhiên vượt qua mặt các “con cưng” PMU vốn chủ yếu tiêu tiền ODA trước đây. Rất nhiều động thái cho thấy sự “thăng thiên” của miếng bánh “bảo trì đường bộ”  trong nhiệm kỳ của ông La Thăng.

Chuyện trong nhà bộ này từ hơn năm qua đã khá ồn ào về hiện tượng “tái cơ cấu nhân sự” có liên quan tới lĩnh vực chia sẻ và ban phát miếng bánh “bảo trì đường bộ”. Người ta thấy đột nhiên, các quan chức chủ trì các đầu mối tiêu xài cái khoản tiền này có sự thay đổi theo “định hướng” của ông Bộ trưởng cho phù hợp với tình hình mới.

Hàng loạt các đề suất thu phí có liên quan tới việc sở hữu các phương tiện tham gia giao thông; bảo trì đường bộ; hạn chế các phương tiện giao thông của người dân... trong vòng một thời gian ngắn ngủi mới đây cho thấy quyết tâm cực kỳ cao của ông bộ trưởng La Thăng trong việc đẩy gánh nặng chi tiền ra cho dân ngày càng nhiều, bất kể hậu quả cũng như những lời ta thán khắp hang cùng ngỏ hẹp.

Các đóng góp ý kiến của dân, của các chuyên gia, của các nhà quản trị doanh nghiệp... gần đây rất gay gắt về những bất hợp lý, bất công và bất khả thi của hầu hết chính sách thu phí đánh vào những cá nhân, tập thể sở hữu phương tiện giao thông dù có hay không tham gia giao thông do ông Thăng đề xướng. Thế nhưng, đáng buồn là góp ý thì cứ góp ý, bức xúc thì cứ bức xúc, còn các khoản thu thì cơ quan chức năng vẫn cứ giữ y nguyên từ dự thảo tới bản chính thức ban hành. Mặc cho dân tình, doanh nghiệp đi từ bất ngờ này tới bất ngờ khác và bức xúc lại chồng lên bức xúc.

Điều đáng nói là trong khi chính sách thu phí trên đầu phương tiện tỏ ra rất bất công và được cảnh báo dự kiến sẽ trở thành gánh nặng cho một bộ phận không nhỏ trong xã hội, có khả năng làm xáo trộn các mức giá, mặt bằng giá cả về giao thông vận tải, trở thành quân domio tác động xấu vào toàn thể mặt bằng giá cả chung của xã hội. Đồng thời cũng diễn ra nguy cơ phí chồng lên phí khi mà hàng chục trạm thu phí BOT hoặc trạm đã bán quyền thu phí cho doanh nghiệp tư nhân vẫn tiếp tục tồn tại như là một bất cập ai cũng thấy nhưng không chịu sửa.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1829/QĐ-TTg về việc phê duyệt danh sách thành viên Hội đồng Quản lý Quỹ bảo trì đường bộ Trung ương. Hội đồng có 13 thành viên với vị trí Chủ tịch do Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Đinh La Thăng đảm nhiệm.

Theo Quyết định số 1486/QĐ-TTg ngày 5/10/2012 của Thủ tướng, hội đồng có nhiệm vụ quyết định các vấn đề trong tổ chức hoạt động của Quỹ bảo trì đường bộ, bao gồm: đề xuất điều chỉnh các quy định liên quan đến nguồn thu của quỹ và việc sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến hoạt động của quỹ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đồng thời, phê duyệt kế hoạch tài chính hằng năm của quỹ; quyết định phân chia phí sử dụng đường bộ thu đối với ôtô hàng năm cho các quỹ bảo trì đường bộ địa phương...

Theo phương án do Bộ GTVT đề xuất, ông bộ trưởng bộ này nay đã chính thức trở thành người đứng đầu Quỹ bảo trì đường bộ. Lộ trình đã được vạch sẵn từ lâu thử hỏi ông chủ xị việc chia chác miếng bánh mang tên “quỹ bảo trì đường bộ” không quyết liệt tìm mọi cách móc túi dân để nở nồi miếng bánh này ra càng to càng tốt mới là lạ.

Hơn nữa, công tác duy tu, bão dưỡng, bảo trì đường bộ theo những người trong cuộc xưa nay thật khó kiểm soát vì hầu như từ bên A tới bên B cho tới các B phẩy đủ loại đều là “phe ta” cả. Cho nên, đường xá dù hàng năm tốn rất nhiều tiền duy tu, bảo dưỡng, bảo trì các loại, thế nhưng người dân vẫn cứ phải luôn vừa đi đường vừa... xá dài dài.

Thế mói có cái gọi là “đường xá” chứ lỵ! Ông Thăng cứ thử “vi hành” trên hầu hết các cung đường bộ được gọi là “quốc lộ” (ví như quốc lộ 14, quốc lộ 20, quốc lộ 27, ...) thì biết, khỏi phải dông dài.