Ludisia discolor: Lan lá gấm

Westminster 4-2013
Bùi Xuân Đáng

Khi nói đến lan, người ta thường chú trong đến những bông hoa hương sắc, nhưng người Nhật Bản và Đại Hàn lại chú trong đến những cây Cymbidium có lá mềm mại hay có sọc vàng hay trắng thường gọi là Ngân biên hay Kim biên.

Nhưng nhiều người Âu Châu lại chú trọng đến một vài loài lan có chiếc lá mượt mà như nhung, như gấm có những đường gân tuyệt mỹ mà họ gọi là Jewel Orchids, xin gọi là Mỹ Diệp Lan.

Ludisia là một trong 4 loài lan này: Anoectochilus, Goodyera, Ludisia và Macodes. Loài Ludisia chỉ có 1 giống duy nhất và chỉ mọc ở các nước Á châu: Ludisia discolor.

Anoechtochilus annamensis Ảnh: Nguyễn Minh Đức	Goodyera hyspida Ảnh: Leonid Averyanov
Ludisia discolor Ảnh: Karel Petrzelka	Macodes petola Ảnh: Marlo orchids.com

Tại quê nhà, cây lan này mọc khắp từ Bắc, Trung, Nam. Khi bọn thương lái Trung Quốc sang vơ vét những cây Anoechtochilus setaceus về làm thuốc chữa bệnh về phổi và thận, cây Ludisia discolor cũng bị thu mua hết sạch.

Từ khi tìm hiểu về những cây lan của quê hương, lần đầu tiên tôi thấy tận mắt cây Ludisia discolor tại Cal’s Orchids ở Santa Barbara vào năm 2009, giá bán 17$ một chậu có 2-3 nhánh, nhưng chỉ có chị Cao Ánh Tuyết mua và trong kỳ triển lãm tại Westminster vừa qua chị có mang cây lan tới trưng bầy tại bàn triển lãm.

Năm 2011 tôi cũng mua một cây Ludisia discolor var alba của Andy’s Orchids nhưng cây cứ tàn lụi dần và không sống sót nổi qua 2 mùa đông lạnh lẽo. Giữa năm 2012, khi thăm gian hàng bán lan gần chợ T&K thấy có 5-7 chậu khá lớn cành lá xum xuê. Chủ nhân chỉ thấy lá đẹp là mua về bán lại mà không biết là cây gì. Tôi cho biết đó là lan Ludisia discolorvà mua một chậu với giá 30$, nhưng những người mua sau đó phải trả tới 60-80$.


Đầu năm 2013 cây này đơm nụ, tôi mang vào trong nhà với hy vọng nở hoa vào dịp triển lãm tại thương xá Westminster Mall, nhưng một tháng đã qua mà hoa vẫn còn phong nhụy, và qua ngày Tân Niên 1 tuần hoa mới mãn khai, hoa tuy nhỏ và không hương thơm, nhưng hơn một tháng rưỡi mới bắt đầu tàn từng chiếc một.
Nhiều người phàn nàn rằng giống lan này khó nuôi, nhưng thực tế không phải như vậy.

ÁNH SÁNG
Lan không cần nhiều ánh sáng, cho nên có thể nuôi ở trong nhà bên cửa sổ không có nắng hay dưới ánh đèn ống.

NHIỆT ĐỘ
Lan ưa ấm áp, ban ngày từ 75°-85°F. (24°-30°C) ban đêm 55°-60°F (13°-16°C) at night. Cây có thể chịu lanh tới 45°F (10°C) và nóng tới 100°F (38°C) trong một thời gian ngắn. Khi quá nóng nên tăng cường độ ẩm và gió.

CHẤT TRỒNG
60 % vỏ thông hay vỏ dừa nhỏ trộn đều với 20% rêu sphagnum, 20% perlite hay là thứ đất trồng cho cây African violet.

TƯỚI NƯỚC
Giữ cho cây luôn luôn ẩm nhưng không quá ướt. Trồng trong nhà nên tưới thường xuyên hơn vì máy điều hòa không khí hay máy sưởi làm cho ẩm độ trong nhà xuống thấp.

BÓN PHÂN
Bón phân 20-20-20, pha thật loãng 1/4 thìa cà phê trong 4 lít nước, mỗi tuần 1 lần, mùa Thu và mùa Đông mỗi tháng bón 1 lần. Nhớ xả nước thật đẫm, mỗi tháng 1 lần cho hết chất muối đọng trong chậu.
PHỤ CHÚ
Giống lan này cành dòn, rất dễ gẫy khi di chuyển. Lan có thể trồng bất cứ thời gian nào, miễn là đừng để lạnh quá. Cắt chỗ gẫy bằng dao thật sắc, dưới mắt đốt thân chừng 1 phân, chấm vào thuốc Rootone rồi để khô 2-3 ngày rồi đem trồng vào chậu rộng miệng và nông đáy. Muốn có một chậu lan đẹp hãy trồng các ngọn ra tứ phía và dùng chiếc kẹp hình chữ U găm thân cây xuống, như vậy chậu lan sẽ thành một vòng tròn. Để lan vào chỗ ấm áp và hơi tối sau đó mới mang ra chỗ sáng.

Hy vọng rằng năm tới chúng ta sẽ có những chậu lan của quê nhà xum xuê đẹp đẽ.

Nguồn Hoa Lan Việt Nam