Tự do thật sự

Một tu sĩ đồng môn với tôi dạy thiền nhiều tuần ở một nhà tù có mức an ninh tối đa gần Perth. Nhóm nhỏ tù nhân mới học rất tôn trọng tu sĩ. Vào cuối một buổi học, họ bắt đầu hỏi ông về thông lệ hàng ngày ở một tu viện Phật giáo.

“Chúng tôi phải dậy lúc 4 giờ sáng”, ông bắt đầu. “Nhiều lúc rất lạnh vì căn phòng nhỏ của chúng tôi không có sưởi. Chúng tôi chỉ ăn một bữa mỗi ngày, tất cả đồ ăn trộn vào nhau trong một cái tô. Vào buổi chiều và buổi tốt, chúng tôi không được ăn. Quan hệ tình dục hay rượu dĩ nhiên là không có. Chúng tôi cũng không có tivi, radio, hay âm nhạc. Chúng tôi không bao giờ xem phim, cũng không chơi thể thao. Chúng tôi nói ít, làm việc miệt mài, dành thời gian rảnh ngồi tréo chân quan sát hơi thở. Chúng tôi ngủ trên sàn.”

Các phạm nhân kinh ngạc với sự khắc khổ tột độ của đời sống tu sĩ. Nó khiến nhà tù của họ như một khách sạn năm sao. Một trong các tù nhân đã xúc động vì đồng cảm với hoàn cảnh của người bạn tu sĩ đến nỗi anh ta quên mất mình đang ở đâu. Anh bảo: “Sống ở tu viện của thầy như thế thật khủng khiếp. Sao thầy không đến đây ở với chúng tôi?”

Tu sĩ kể rằng trong phòng đã cười rũ rượi. Tôi cũng thế khi nghe ông kể lại. Rồi tôi bắt đầu suy ngẫm sâu sắc về điều đó.

Đúng là tu viện tôi còn khổ hạnh hơn cả nhà tù khắc nghiệt nhất cho các tội phạm, nhưng nhiều người tự nguyện đến tu viện, và họ hạnh phúc ở đây. Trong khi đó, nhiều người muốn thoát khỏi nhà tù, và họ không hạnh phúc ở đó. Vì sao?

Là vì ở tu viện của tôi, người ở đó muốn ở đó; trong tù, người ở đó không muốn ở đó. Khác biệt chỉ có vậy.

Bất kỳ nơi nào bạn không muốn ở dù thoải mái ra sao, đó là một nhà tù đối với bạn. Đây là ý nghĩa thật sự của chữ “nhà tù”. Nếu bạn ở trong một công việc không mong muốn, bạn ở tù. Nếu bạn ở trong một mối quan hệ không mong muốn, bạn ở tù. Nếu bạn ở trong một cơ thể ốm yếu và đau đớn mà mình không muốn, đó cũng là một nhà tù đối với bạn. Một nhà tù là bất kỳ hoàn cảnh nào mà bạn không muốn rơi vào.

Vậy làm sao bạn thoát khỏi nhiều nhà tù của cuộc sống?

Dễ thôi. Chỉ cần thay đổi cảm nhận của bạn về hoàn cảnh thành “muốn ở đó”. Ngay ở nhà tù hay tu viện của tôi, nếu bạn muốn ở đó, nó không còn là một nhà tù đối với bạn nữa. Bằng cách thay đổi cảm nhận về công việc, mối quan hệ hay cơ thể của mình, bằng cách chấp nhận hoàn cảnh thay vì không muốn nó, nó không còn có cảm giác như một nhà tù đối với bạn. Khi bạn hài lòng ở đó, bạn được tự do.

Tự do là hài lòng với hoàn cảnh hiện tại. Nhà tù là muốn ở một nơi khác. Thế giới tự do là thế giới của người cảm thấy hài lòng. Tự do thực sự không bao giờ là tự do ham muốn, mà là tự do vì thoát khỏi ham muốn.

Trích dẫn từ cuốn Ai đổ đống rác ở đây? của Sư Ajahn Brahm