Tinh thần trào phúng

Các dòng văn chương trào phúng, tranh biếm họa hầu như thời nào, dân tộc nào cũng có, chính thống cũng như truyền miệng. Cho thấy nhu cầu rất căn bản của con người và xã hội trong việc tự nhận chân ra chính mình nhất là các thói hư tật xấu, cái chưa tốt để tiến bộ.

Nếu chúng ta đòi hỏi trào phúng cũng nghiêm nghị, khô khan như chính luận, thì còn gì là tính đa dạng, khác biệt của tự nhiên nữa? 

Cuộc sống xã hội suy cho cùng phải tuân theo các quy luật tất yếu, trong đó có sự tôn trọng tính đa dạng và khác biệt, có cái nhìn rộng mở về thế giới, nếu không muốn bị đào thải. Khoa học đã chứng minh những người có tính hài hước cao đều sở hữu trí thông minh và khả năng sáng tạo lớn. Người Việt cũng có câu, một tiếng cười bằng mười thang thuốc bổ. Hài hước giúp phá tan đi những bức tường ngăn cách trong nhận thức, trong giao tiếp xã hội, khiến người ta dễ gần nhau hơn, cởi mở hơn, dễ dàng giải quyết các mâu thuẫn trong sự thoải mái (trong hòa bình).

Châm biếm cũng là một dạng thức của tính hài hước với xu hướng đả kích. Trong trường hợp này, người Việt lại có câu “thuốc đắng đả tật” . Châm biếm cũng là một dạng thuốc đắng có màu sắc trào phúng giúp mọi người dễ tiếp cận hơn với bản chất sự việc được đả kích, tự nhận ra thói hư tật xấu của chính mình, của người khác hay của cộng đồng.

Các dòng văn chương trào phúng, tranh biếm họa hầu như thời nào, dân tộc nào cũng có, chính thống cũng như truyền miệng. Cho thấy nhu cầu rất căn bản của con người và xã hội trong việc tự nhận chân ra chính mình nhất là các thói hư tật xấu, cái chưa tốt để tiến bộ.

Tôn giáo cũng như các ý tưởng cũng cần phải được phê bình, không có vùng cấm, trong đó có hình thức châm biếm. Trào phúng biến tất cả những thứ cao ngạo, đạo đức giả trở thành lố bịch, dân dã để giúp mọi người dễ dàng nhận chân ra sự thật hơn. 

“Ba cô đội gạo lên chùa

Một cô yếm thắm bỏ bùa cho sư 

Sư về, sư ốm tương tư

Ốm lăn ốm lốc nên sư trọc đầu

Ai làm cho dạ sư sầu

Cho ruột sư héo như bầu đứt dây…”

Tín đồ Phật giáo có bao giờ lên án hay nã súng vào những ai từng sáng tác hay ngẫu hứng ê a các câu ca dao như thế này chưa nhỉ? 

Có thể nói, trào phúng hay châm biếm giúp chúng ta làm thay đổi thế giới một cách hòa bình và vui vẻ nếu mọi người cũng đều có óc hài hước, sự thông minh cần thiết để tiếp cận nó.