Wall Street Journal nói về cơn giận của người dân Việt Nam

James Hookway/Wall Street Journal

Lê Quốc Tuấn. X-CafeVN chuyển ngữ

Việc bắt giữ ông Nguyễn Đức Kiên, trùm bóng đá và ngân hàng Việt Nam trong tuần này xảy đến giữa thời điểm gia tăng những phản ứng dữ dội với giới đại gia giàu có của Việt Nam, khi đất nước đang phải vất vả đấu tranh với một nền kinh tế đi từ xấu đến tồi tệ hơn.

Một số các nhà lãnh đạo Cộng sản Việt Nam đã chẳng bao giờ được hoàn toàn thoải mái với các cải cách ủng hộ thị trường của đất nước mình. Sau các thời gian im ắng, thường là lại đến các làn sóng đòi hỏi tự do.

Các nhà phân tích hiện lo ngại rằng cuộc đấu tranh chống lại các chính trị gia và một cơn giận từ công chúng có thể ngăn chặn những cải cách cần thiết để đất nước này lấy lại tốc độ tăng trưởng từng một thời khiến mình là một trong những thị trường mới nổi được săn tìm nhiều nhất trên thế giới.

Các kế hoạch tư nhân hóa đã bị đình trệ khi các khoản nợ xấu đã chọc thủng hệ thống ngân hàng. Trong khi đó, các nhà giám đốc điều hành hàng đầu ở một số doanh nghiệp nhà nước đã bị bắt giữ và buộc tội quản lý kém nguồn lực của nhà nước sau khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã đưa nhiều doanh nghiệp vào tình trạng suy sụp tài chính, phơi bày sự thiếu sót nỗ lực bắt kịp các nước láng giềng của Việt Nam sau nhiều thập kỷ chiến tranh và hoạch định kinh tế theo kiểu chủ nghĩa Mác.

Cuộc rúng động đang tràn ra khu vực tư nhân. Những ông trùm có nhiều móc nối chính trị như ông Kiên, người đã bị bắt hôm thứ hai và bị cáo buộc điều hành các công ty đầu tư không có giấy phép, đang phải đối mặt với sự giám sát ngày càng tăng với các cáo buộc luồn lách những quy định của ngân hàng. Ông Kiên hoặc người đại diện hợp pháp của ông đã không thể liên lạc được để bình luận.

Hôm thứ Năm, trong diễn biến mới nhất, viên giám đốc điều hành Ngân hàng Á Châu mà ông Kiên từng lập nên trong những năm 1990, đã từ chức vì lý do cá nhân. Một phát ngôn viên ngân hàng cho biết Lý Xuân Hải hiện đang giúp công an trong các cuộc điều tra, mặc dù nhà chức trách nhấn mạnh rằng bản thân ACB không phải là một phần của cuộc điều tra và ông Kiên đã rời ACB từ năm 2010. Ngoài sở hữu ở các nơi khác, ông Kiên làm chủ khoảng 5% cổ phần của ACB . Ông Hải vẫn chưa đưa ra lời bình luận gì.

Giá cổ phiếu của ACB, vốn có 15% thuộc sở hữu của Standard Chartered, đã xuống lại, giảm 6.7% trong phiên giao dịch Thứ năm. Sự sụt giảm đã khiến mở rộng một loạt các tổn thất nặng nề trên VN-Index rộng hơn, từng mất đi 10,5% trong tuần này.

Phương tiện truyền thông nhà nước hôm thứ Năm cũng thông báo rằng ACB được trao quyền truy cập đến 46 nghìn tỷ đồng hay 2,2 tỷ USD, trong các quỹ dự phòng khẩn cấp của ngân hàng trung ương để bù đắp một cơn hoảng sợ trong số những người gửi tiền. Một tuyên bố trên trang web của chính phủ cho biết Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã gặp lãnh đạo các cơ quan chính phủ và thực thi pháp luật luật vào hôm thứ tư, kêu gọi họ phải hành động nhanh chóng để ổn định hệ thống ngân hàng của đất nước này sau khi các khoản nợ xấu đã gia tăng gấp đôi đến khoảng 10% tổng số nợ trong những tháng gần đây.

Các đấu đá nội bộ chính trị diễn ra tại Hà Nội có thể cản trở các cải cách cần thiết giúp thu dọn các khoản nợ xấu trong ngành ngân hàng và khiến nền kinh tế của Việt Nam có thể chuyển động lại sau khi gia hạn một mức tăng trưởng chậm chạp % 4,7/năm vào quý thú hai - thấp hẳn so với mục tiêu tăng trưởng 6%/năm của chính phủ .

Các tên tuổi lớn khác đã từng rơi rụng khỏi các cơ quan thẩm quyền một cách thô bỉ trong những tháng gần đây. Nữ doanh nhân Đặng Thị Hoàng Yến, một trong những đại gia đầu tiên được bầu vào Quốc hội của đất nước năm ngoái, nhưng đã bị đào thải khỏi cơ quan lập pháp do đảng cộng sản điều hành hồi tháng Năm vì không tiết lộ rằng mình không còn là một đảng viên nữa.

Vào tháng Tư, trong khu vực nhà nước, tám viên giám đốc điều hành tại Vinashin đã lãnh án tù lên đến 20 năm sau khi công ty đóng tàu gần bị sụp đổ trong năm 2010. Công ty này từng chồng chất đến khoảng 4,4 tỷ nợ nần.

Các nhà phân tích nói rằng cuộc đàn áp đang gia tăng áp lực lên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, người kiến trúc sư chính của chính sách tăng trưởng nhanh chóng của Việt Nam.

Ông đã sống sót qua một cuộc thử thách lãnh đạo phía sau hậu trường hồi năm ngoái, nhưng quyền lực của ông đã bị cắt bớt hơn nữa bởi sự nổi dậy của các đối thủ như Chủ tịch Trương Tấn Sang, người được xem như một nhân vật cứng rắn, cùng với một cơ quan lập pháp quốc gia có vẻ như đang sẵn sàng truy trách nhiệm đến các nhà lãnh đạo hàng đầu của đất nước.

Vào cao điểm của vụ bê bối Vinashin, trong một phiên họp của Quốc hội Việt Nam, ông Dũng đã xin lỗi trên truyền hình là không giám sát đúng mức công ty nhà nước, và các giám đốc điều hành tại các công ty khác từ khi bị bắt.

"Việt Nam và ông Dũng đã theo đuổi một chính sách tăng trưởng cao bằng mọi giá, và họ sẵn sàng bỏ qua nhiều thứ để đạt được mục đích đó", ông Carl Thayer, một người quan sát kỳ cựu về chính trị Việt Nam tại Học viện Quốc phòng Úc ở Canberra cho biết.

Phản ứng nghịch với những năm thắng quyết đoán của Việt Nam, khi tỷ lệ tăng trưởng trung bình hàng năm hơn 7% trong gần một thập kỷ, không chỉ giới hạn trong vòng nội bộ linh thiêng của nền chính trị đất nước. Cơn giận về các vụ phá giá đồng bạc và tỷ lệ lạm phát cao đã làm mất tinh thần nhiều người dân thường trong những năm gần đây.

Các tờ báo nhiều người đọc đã loan tải những câu chuyện ghê gớm về giới người Việt giàu có, tố cáo một số người trong bọn họ đã cắt mở hộp sọ và múc não của khỉ sống để ăn như một cách sành ăn, tương tự các nhà vua ngày xưa từng được đồn đã là đã thưởng thức như thế..

" Tuần này, các báo chí Việt Nam đưa ra một loạt hình ảnh những chiếc xe sang trọng của ông Kiên, nhấn mạnh đến hố ngăn cách giữa các tầng lớp quyền thế mới giàu lên trong những năm kinh tế bùng nổ của Việt Nam, và các hàng triệu người hiện vẫn đang phải vật lộn với lãi suất cao ngút trờ xanh cùng mối đe dọa lạm phát và tiền tệ bị phá giá.

Ông Kiên, người phải đối diện với hai năm tù về các tội phạm bị cáo buộc của mình, là một người đặc biệt nổi tiếng. Nhân vật 48-tuổi này là dễ được nhận biết tức khắc bởi mái tóc dày màu trắng, và cũng rất được biết đến với khả năng khai thác ngành bóng đá cũng như vai trò trong việc xây dựng Ngân Hàng thương Mai Á châu của mình. Năm ngoái, ông đã nắm quyền kiểm soát đội bóng đá chuyên nghiệp mới của Việt Nam trong một nỗ lực gia tăng khả năng dự giải và mua Câu lạc bộ bóng đá Hà Nội sau khi đội kia của ông bị rớt hạng.

"Ông ta là một người nổi tiếng ở đây", ông Jonathan Pincus tại Chương trình giảng dạy Kinh tế Fulbright của Đại học Harvard tại thành phố Hồ Chí Minh nói. Việc bắt giữ ông Kiên "sẽ làm cho mọi người giật mình và chú ý".

Nguồn: Wall Street Journal